(Tất cả nhu yếu phẩm đều phải ở thị xã Mường Lay, trong ảnh là các thực phẩm cần thiết cho tổ chức bữa cơm đại đoàn kết được người dân mua và mang lên thuyền về bản)

1. Chúng tôi di chuyển bằng thuyền máy trong hơn 1 giờ rưỡi đồng hồ để đến bản. Quãng đường không dài, nhưng đủ xa để biết được sự khó khăn của người dân nơi đây trước và sau khi thực hiện tái định cư Thủy điện Sơn La.

Trước đây, khi nước hồ chưa dâng, người dân không đi bằng thuyền ra thị xã, họ đi bộ bằng con đường chỉ có người dân trong bản qua lại, theo lời kể của người dân trong bản, mất từ 4-5 giờ đi bộ không nghỉ từ bản đến trung tâm xã, có những đoạn vách núi cheo leo rất nguy hiểm chỉ rộng chừng hai gang bàn tay, những người sợ độ cao tuyệt nhiên không dám nhìn xuống dưới. Đó là những ngày phải đi bộ.

(Bản Háng Mù Lừ nằm lẩn khuất sau rừng cây, có lẽ do tách biệt với bên ngoài nên bản vẫn giữ rừng rất tốt)

Đến nay, khi nước dâng, người dân đi lại bằng thuyền, mua xe máy để di chuyển khi lên trung tâm thị xã. Con đường đi bộ vì thế đã không nằm trong ký ức của những em nhỏ nơi đây, việc đi lại đã dễ dàng hơn trước, người dân trong bản cũng vì thế mà thường xuyên đi ra trung tâm thị xã để mua nhu yếu phẩm.

Một khó khăn khác của bản chính là việc không có sóng điện thoại, nếu như “2 không” phần nào đã được người dân giải quyết (không đường bộ thì di chuyển bằng đường sông, không điện lưới thì dùng điện mặt trời, điện nước) thì việc không có sóng điện thoại rất khó để giải quyết. Việc liên lạc với bản rất khó khăn. Các gia đình có điều kiện một chút cũng không thể dùng điện thoại thông minh, bởi không có mạng 3G, 4G truy cập Internet để cập nhật thông tin bên ngoài.

2. Ngày hội đại đoàn kết ở bản, hay đúng hơn phải là bữa cơm đại đoàn kết. Tất cả những thủ tục trong phần lễ chỉ gói gọn trong một cuộc họp nhanh của đại diện cho các hộ gia đình trong bản. Không có loa đài, không có nhạc, không có những bài hát, điệu múa, những trò chơi dân gian… chỉ có những câu nói vắn tắt về ngày hội, ngày đại đoàn kết. Khi được hỏi có nên đọc hết các nội dung xã đã giao cho không, người viết nói với Trưởng bản rằng không, chỉ đọc qua và nói những gì mà mọi người đều hiểu được. Từ trước đến nay, đối với những người dân ở đây, ngày hội đại đoàn kết đơn giản là bữa cơm để cả bản cùng tụ họp.

(Người dân đang chuẩn bị cho bữa cơm đại đoàn kết)

3. Rời bản trong buổi trưa nắng, sau những cái bắt tay và nụ cười giòn giã, chúng tôi “xuống núi” (từ dưới bến thuyền, phải mất chừng gần 1 giờ đi bộ để lên trung tâm bản, đường lên dài và có độ dốc lớn, nếu đi xe máy chỉ có thể đi được một người, khi xuống cũng tương tự). Con đường xuống bản rợp bóng mát của rừng cây, nơi đây vẫn còn giữ được nhiều rừng, bản cũng không có người nghiện, không có tình trạng trộm cắp, người dân đoàn kết, có ý chí, quyết tâm và nghị lực dù xung quanh họ còn rất nhiều khó khăn.